महाराष्ट्र राज्यामध्ये मराठा आरक्षणाची मागणी सुरू झाल्यापासून अन्य अभ्यासकांपेक्षा वेगळी भूमिका घेत आरक्षण अभ्यासक हरीभाऊ राठोड यांनी कायमच मराठा आरक्षणाला पाठिंबा देण्याची भूमिका घेतली होती त्यांनीच आता मनोज जरांगे यांच्यानंतर हैदराबाद गॅझेट, बंजारा समाजाचा इतिहास आणि मराठा समाजाच्या कुणबी दाखल्यांचा मुद्दा उपस्थित करत सरकारला धारेवर धरले. मुळात आरक्षणाचे अभ्यासक हरिभाऊ राठोड यांना हैदराबाद संस्थानाची पूर्वकल्पना असल्यामुळेच त्यांची आंदोलनाच्या दरम्यानची भूमिका आणि हैदराबाद गॅझेट लागू झाल्यानंतर घेतलेले आक्रमक भूमिका घेत मराठा आणि बंजारा समाजाच्या आरक्षणाच्या मुद्द्यावरून सरकार आणि छगन भुजबळ यांच्यावर जोरदार टीका केली आहे.
हैदराबाद गॅझेट आणि मराठा-कुणबी वाद
हरीभाऊ राठोड यांनी स्पष्ट केले की, हैदराबाद गॅझेट लागू झाल्याने मराठवाड्यात मराठा समाजाला कुणबी दाखले मिळणार आहेत. “हैदराबाद गॅझेट हा पुरावा आहे की मराठवाड्यातील मराठे हे कुणबी आहेत. यामुळे सरसकट सर्वांना लाभ मिळेल,” असे त्यांनी सांगितले. मात्र, त्यांनी मराठा समाजाच्या आरक्षणाच्या मागणीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले. “सरकारला वाटतंय की मराठा समाजाचा प्रश्न सुटला, पण हा प्रश्न चिघळला आहे. 2004 साली असाच जीआर काढला होता, पण आता विदर्भात एकही मराठा शिल्लक नाही, फक्त कुणबीच राहिले आहेत,” असे राठोड यांनी ठणकावले.
बंजारा समाजाची मागणी
राठोड यांनी बंजारा समाजाच्या ताकदीवर जोर देताना सांगितले की, बंजारा समाज हा मराठा समाजापेक्षा मोठी ताकद आहे. “आंध्र आणि कर्नाटकात आम्ही शेड्युल ट्राइब (एसटी) मध्ये आहोत. बिहारमध्येही आम्हाला हा दर्जा आहे. महाराष्ट्रातही सरकारने आम्हाला एसटी मध्ये समाविष्ट करण्यासाठी तातडीने जीआर काढावा,” अशी मागणी त्यांनी केली. त्यांनी बाबासाहेब आंबेडकर यांनी संविधानात नमूद केलेल्या नायक-नायक सिंगवायला जातींचा उल्लेख करत वसंतराव नाईक यांचा बंजारा समाजाचे असल्याचे सांगितले.भुजबळांवर थेट हल्ला
हरीभाऊ राठोड यांनी छगन भुजबळ यांच्यावर थेट टीका करताना म्हटले, “भुजबळ साहेब म्हणतात लोकशाही आहे, जरांगे शाही नाही. पण आता जरांगे शाही आली आहे!” त्यांनी भुजबळ यांच्यावर एकाच समाजाचे नेतृत्व करण्याचा आरोप केला. “भुजबळ साहेब 25 वर्षांपासून ओबीसी नेतृत्व करतात, पण त्यांना भटके-विमुक्त समाजाची काहीच पडलेली नाही,” असे राठोड यांनी सुनावले. त्यांनी भुजबळांना करपुरी ठाकूर फॉर्मुलाचा अभ्यास करण्याचा सल्ला दिला.
मंडल आणि रोहिणी आयोगाचा उल्लेख
राठोड यांनी मंडल आयोग आणि रोहिणी आयोगाचा हवाला देत सांगितले की, बंजारा समाजाला ओबीसीसह शेड्युल कास्ट आणि शेड्युल ट्राइबचा दर्जा मिळण्याची क्षमता आहे. “1965 साली वसंतराव नाईक यांनी आरक्षण दिले, आणि माझ्या फॉर्मुल्यामुळे अनेकांना लाभ मिळाला. आजही हा प्रश्न माझ्या सल्ल्याने सुटू शकतो,” असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला.
सरकारला आव्हान आणि पाठिंबा
राठोड यांनी सरकारला आव्हान देताना म्हटले की, मराठवाड्यातील एका खासदाराने बंजारा समाजाविना निवडणूक जिंकून दाखवावी. त्यांनी दावा केला की, बंजारा समाजाला अनेक ठिकाणांहून पाठिंबा मिळत आहे. “मुख्यमंत्री चांगले आहेत, पण त्यांच्याभोवती चुकीचे लोक आहेत. त्यांनी अशा लोकांना जवळ ठेवू नये,” असे राठोड यांनी सांगितले.
मराठा समाजाचा प्रश्न आणि ओबीसी महासंघ
मराठा समाजाच्या सरसकट आरक्षणावर राठोड यांनी प्रश्न उपस्थित केले. “ओबीसी महासंघाचे अध्यक्ष तायवाडे यांनी पोलिस आणि एसआयटी लावून तपास करावा. विदर्भात फक्त कुणबीच राहिले आहेत,” असे ते म्हणाले. त्यांनी सरकारला ओबीसी समाजाला दुर्लक्षित न करण्याचा इशारा दिला.
