सिगारेटचा धूर असो किंवा गुटख्याचे व्यसन असो, तंबाखूचा प्रत्येक प्रकार शरीरासाठी विषापेक्षा कमी नाही, परंतु बहुतेक लोकांच्या मनात हा प्रश्न नक्कीच येतो की धूम्रपान अधिक धोकादायक आहे की धूरविरहित तंबाखू? तज्ञांच्या मते, दोन्ही प्राणघातक आहेत, परंतु त्यांचे धोके शरीराला वेगवेगळ्या प्रकारे नुकसान करतात. तंबाखू वेगवेगळ्या स्वरूपात येतो आणि ते शरीराला कसे आजारी बनवते, चला तज्ञांकडून जाणून घेऊया.
सिगारेट, बिडी, हुक्का यासारख्या तंबाखूजन्य पदार्थांमध्ये असलेला धूर थेट फुफ्फुसांना नुकसान पोहोचवतो. त्यात असलेले टार, निकोटीन आणि कार्बन मोनोऑक्साइड सारखे विषारी घटक केवळ फुफ्फुसांचा कर्करोगच करत नाहीत, तर हृदयरोग, स्ट्रोक आणि सीओपीडी सारखे घातक आजार देखील निर्माण करतात. तंबाखूच्या धुरात ७,००० हून अधिक रसायने असतात, त्यापैकी बरेच विषारी असतात आणि किमान ७० रसायने कर्करोगास कारणीभूत ठरू शकतात.
शरीरावर कसा परिणाम करतो तंबाखूचा धूर ?
कर्करोगतज्ज्ञ करतात की तंबाखूच्या धुरात असलेले टार फुफ्फुसांच्या पडद्याला नुकसान पोहोचवते, ज्यामुळे श्लेष्मा आणि घाण बाहेर पडू शकत नाही आणि संसर्गाचा धोका वाढतो. गुटखा, पान मसाला, खैनी यांसारखे तंबाखूजन्य पदार्थ चघळल्याने तोंड, जीभ आणि घशाचा थेट कर्करोग होतो. त्यात असलेले नायट्रोसामाइन्स आणि पॉलीसायक्लिक सुगंधी हायड्रोकार्बन्स सारखे कार्सिनोजेनिक घटक डीएनए खराब करतात आणि पेशींमध्ये उत्परिवर्तन घडवतात.
भारतात तोंडाच्या कर्करोगाच्या सुमारे ९० टक्के प्रकरणे धूररहित तंबाखूमुळे होतात. याशिवाय, अन्ननलिका, घसा आणि स्वादुपिंडाच्या कर्करोगाचेही ते एक प्रमुख कारण आहे.
दुसरा धूर आणि कुटुंबातील सदस्यांसाठी धोका
धूम्रपान केल्याने केवळ धूम्रपान करणाऱ्यालाच धोका नाही तर त्याच्या आजूबाजूला राहणाऱ्यांनाही धोका निर्माण होतो. दुसऱ्याच्या धूरामुळे घरातील वृद्ध, मुले आणि गर्भवती महिलांमध्ये कर्करोग, दमा आणि फुफ्फुसांच्या आजाराचा धोका वाढतो.
तंबाखू सेवनाचे धोके काय आहेत (उदा.: बिडी, सिगारेट, हुक्का, सिगार)
- फुफ्फुसांचा कर्करोग (९०% प्रकरणे)
- क्रॉनिक ब्राँकायटिस, एम्फिसीमा, सीओपीडी
- हृदयरोग (हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक)
- सेकंडहँड धूम्रपान इतरांना हानी पोहोचवू शकते
- धूम्रपान शरीराच्या जवळजवळ प्रत्येक भागावर परिणाम करते
धूम्रपानविरहित तंबाखूचे धोके काय आहेत (उदा.: गुटखा, पान मसाला, जर्दा, खैनी, धूम्रपान)
- तोंड, घसा, जीभ आणि अन्ननलिकेचा कर्करोग
- हिरड्यांचा आजार, दातांचे नुकसान
- कर्करोगपूर्व जखमा (पांढरे ठिपके) जे कर्करोगात बदलू शकतात
- निकोटीनचे व्यसन आणि उच्च रक्तदाब
कोणते अधिक धोकादायक आहे?
तज्ज्ञांच्या मते, दोन्ही प्रकार तितकेच घातक आहेत. फरक एवढाच आहे की धूम्रपानाचे परिणाम संपूर्ण शरीरावर लवकर दिसून येतात, तर धूम्रपानविरहित तंबाखू तोंड आणि घशापासून सुरू होते आणि हळूहळू शरीराचा नाश करते. तंबाखू, कोणत्याही स्वरूपात असो, हृदय, फुफ्फुसे आणि शरीराच्या प्रत्येक पेशीवर परिणाम करते. ते सोडणे हाच सर्वोत्तम उपाय आहे.
