पुणे महापालिकेसाठी येणाऱ्या स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांत चार-सदस्यीय प्रभाग रचना लागू करण्यात येणार असल्याचे राज्याच्या नगरविकास विभागाने मंगळवारी जाहीर केले. ही घोषणा सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानंतर करण्यात आली असून, न्यायालयाने महाराष्ट्रात स्थानिक निवडणुका चार महिन्यांत घेण्याचे निर्देश दिले आहेत.
याआधी PMC साठी तीन की चार सदस्यीय प्रभाग ठेवायचा याबाबत संभ्रम होता. आता हा प्रश्न सुटून २०१७ मधील प्रभागरचनेच्या धर्तीवरच चार सदस्यांच्या प्रभाग पद्धतीची अंमलबजावणी केली जाणार आहे. पुण्यासह नागपूर, नाशिक, ठाणे, नवी मुंबई यांसारख्या ‘अ’ वर्ग महापालिकांमध्ये प्रभाग रचनेची प्रक्रिया वेगाने सुरू करण्यात आली आहे.
२०११ च्या जनगणनेवर आधारित प्रारूप रचना
कोविड-१९ मुळे २०२१ ची जनगणना लांबलेली असल्यामुळे प्रभागांची रचना २०११ च्या जनगणनेवर आधारित असणार आहे. महानगरपालिका आयुक्तांना नवीन प्रभाग प्रारूप तयार करण्याची जबाबदारी देण्यात आली आहे. हे प्रारूप राज्य निवडणूक आयोगाकडे सादर केले जाईल. त्यानंतर नागरिकांना आक्षेप आणि सूचना सादर करण्यासाठी कालावधी दिला जाईल. अंतिम मंजुरीपूर्वी Google Earth च्या मदतीने नकाशे तयार केले जातील, जेणेकरून पारदर्शकता आणि अचूकता सुनिश्चित करता येईल.
प्रभाग रचना करताना नैसर्गिक सीमा जसे की नद्या, रस्ते यांचा विचार केला जाणार आहे. कोणतीही इमारत दोन प्रभागांमध्ये विभागली जाणार नाही. एका प्रभागात सरासरी लोकसंख्येचे प्रतिनिधित्व असावे असा निकष ठेवण्यात येणार असून १०% पर्यंत फरक मान्य असेल.
या निवडणुकीत जुनीच रचना लागू
नवीन प्रभागरचना भविष्यातील निवडणुकांसाठी लागू केली जाईल, मात्र येणाऱ्या निवडणुकीत पूर्वीप्रमाणे ४२ प्रभागच राहणार आहेत. मात्र सदस्यसंख्या १६२ वरून १६६ पर्यंत वाढण्याची शक्यता आहे.
गेल्या चार वर्षांपासून इच्छुक उमेदवार स्वतःच्या खर्चाने प्रचार करत आहेत. यामध्ये पूर्वीचे नगरसेवकही समाविष्ट आहेत. निवडणुकीची अधिसूचना अजूनही जाहीर झालेली नसल्याने पुन्हा एकदा प्रचारावर खर्च करावा लागेल, याबाबत उमेदवारांमध्ये चिंता आहे.
प्रमुख बाबी:
- चार-सदस्यीय प्रभाग रचना निश्चित
- २०११ जनगणनेनुसार प्रारूप तयार
- ४२ प्रभाग कायम, सदस्यसंख्या १६६ पर्यंत वाढण्याची शक्यता
- Google Earth वापरून नकाशे तयार
- १०% लोकसंख्या फरक मान्य
- सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार ४ महिन्यांत निवडणुका आवश्यक
या निर्णयामुळे PMC निवडणुकांची प्रक्रिया गतीमान झाली असून, कायदेशीर अडथळे दूर झाल्याने प्रशासकीय तयारी अंतिम टप्प्यात आहे.
